Bezzałogowe statki powietrzne (BSP), czyli popularnie drony, to już nie tylko futurystyczna wizja z filmów. Spotykamy je na co dzień, nad naszymi głowami, w parkach, na imprezach, a nawet w centrach dużych miast. To, co jeszcze kilka lat temu było zarezerwowane dla wąskiego grona pasjonatów, dziś jest dostępne dla każdego.
BSP to jednak nie tylko urządzenia wykorzystywane w celach rekreacyjnych. Pozwalają one bowiem dotrzeć w miejsca, które jeszcze do niedawna nie były dostępne dla innych statków powietrznych, prezentując ogrom możliwości, chętnie wykorzystywanych w wielu dziedzinach życia. Zapotrzebowanie na usługi z wykorzystaniem dronów rośnie bowiem również w różnych sektorach gospodarki, gdzie są one wykorzystywane między innymi do prac geodezyjnych, transportu oraz inspekcji trudno dostępnych terenów, w ratownictwie, gdzie pomagają w poszukiwaniach osób zaginionych, a także w obronności, gdzie służą do między innymi nadzorowania określonego obszaru, lokalizowania obcych sił oraz jako typowe środki napadu powietrznego.
Potencjał i możliwości BSP mogą być wykorzystane również w energetyce. Wykorzystanie BSP może wpłynąć na skrócenie czasu wykonywania poszczególnych zadań na infrastrukturze elektroenergetycznej, zwiększenie bezpieczeństwa pracy, poprawę dokładności zastosowanych metod pomiarowych, szybszy dostęp do informacji, poprawę efektywności urządzeń energetycznych. W jaki sposób jednak dokładnie wykorzystuje się BSP w energetyce i jakie są perspektywy ich wykorzystania w branży energetycznej? O to zapytaliśmy Przemysława Starzyńskiego oraz Mateusza Lewińskiego z Enei Operator.
OkM: BSP są już obecnie szeroko wykorzystywane w wielu sektorach gospodarki. W jakim jednak zakresie wykorzystuje się BSP w energetyce?
Przemysław Starzyński: W energetyce BSP mogą być wykorzystywane na szereg różnych sposobów. W szczególności do określenia stanu technicznego eksploatowanych urządzeń, co umożliwia wsparcie procesów decyzyjnych w zakresie inwestycji lub eksploatacji, a także szybkie reagowanie na ewentualne awarie. Ponadto BSP wykorzystuje się do kontroli odbiorów technicznych, nadzoru projektów inwestycyjnych, wsparcia zarządzania nieruchomościami – np. poprzez weryfikację stanu technicznego budynków i innych elementów nieruchomości niesieciowych – czy do realizacji zadań marketingowych i promocyjnych.
Możliwości dronów i ich prosta obsługa pozwala na inspekcje linii wysokich, średnich i niskich napięć, farm wiatrowych, instalacji fotowoltaicznych, a także obiektów przemysłowych, wież, kominów i zbiorników wodnych.
OkM: Jakie są kluczowe korzyści związane z wykorzystaniem BSP w działalności OSD?
Mateusz Lewiński: Kluczową zaletą BSP jest możliwość szybkiego dotarcia do trudno dostępnych i niebezpiecznych miejsc oraz sprawdzenie poszczególnych elementów instalacji z niewielkiej odległości. Kontrola infrastruktury energetycznej za pomocą BSP eliminuje lub minimalizuje czas wyłączenia badanego odcinka, a także pozwala na zwiększenie liczby i jakości kontroli.
Zastosowanie BSP do obsługi sieci oraz urządzeń energetycznych może znacząco podnieść jakość ich obsługi, a nawet pozwolić na predykcję uszkodzeń. Korzyści można uzyskać w poprawie efektywności pracy urządzeń energetycznych oraz sukcesywnym obniżaniu awaryjności poprzez profilaktyczne usuwanie dostrzeganych zagrożeń.
BSP mogą również być wykorzystywane do identyfikacji potencjalnych zagrożeń na sieci energetycznej takich jak: roślinność zagrażająca przewodom energetycznym, nielegalne konstrukcje w pobliżu linii czy też pojedyncze pochylone drzewa.
Wykorzystanie BSP w energetyce pozytywnie wpływa również na bezpieczeństwo pracowników. Skrócenie czasu pracy w terenie przez służby terenowe z tygodni do kilku dni oraz zmniejszenie liczby osób zaangażowanych do prac kontrolnych zwiększa bezpieczeństwo i niezawodność pracy sieci. Możliwość zastosowania BSP w miejscach szczególnie niebezpiecznych powoduje zmniejszenie ryzyka zagrożenia życia w trakcie wykonywania prac eksploatacyjnych.
Jednocześnie BSP mogą być wykorzystywane do wsparcia zespołów zajmujących się pracami na sieci dostarczając im dokładne dane przed rozpoczęciem prac, co pozwala lepiej przygotować się do ich wykonania.
Co więcej, za szerokim stosowaniem BSP w energetyce przemawia również ich stosunkowo niska cena zakupu. Są one bowiem zdecydowanie tańsze, niż tradycyjne śmigłowce, które obecnie były stosowane do niektórych prac związanych z eksploatacją urządzeń i usuwaniem awarii.
OkM: Jak wyglądał proces wdrażania technologii BSP w Enei Operator?
Mateusz Lewiński: W ramach przygotowania spółki do wdrożenia BSP w bieżącej działalności przeprowadziliśmy program pilotażowy. Jego głównym celem było wypracowanie formalnej ścieżki – uwzględniającej m.in. szkolenia, prowadzenie rejestru, zagadnienia prawne czy aspekty operacyjne i logistyczne. W wyniku realizacji prac powstały ogólne założenia na potrzeby opracowania regulacji wewnętrznej.
Sporządzono szczegółowe opracowania oraz podjęto decyzje dotyczące zastosowania BSP w Enei Operator, gdzie przedmiotem prac były głównie kwestie związane ze szkoleniami pracowników: tj. analiza uwarunkowań formalnych, określenie zakresu i formy oraz niezbędnej logistyki. Ale również kwestie zakupowe, w ramach których przeprowadzono analizę rynku BSP, określono minimalne parametry techniczne oraz przeprowadzono postępowanie zakupowe.
Ponadto, przedmiotem naszych prac była analiza ryzyka ubezpieczeniowego oraz konieczności ubezpieczenia BSP oraz czynności związanych z ich wykorzystaniem, analiza kwestii prawnych czy wreszcie ochrony danych osobowych.
OkM: W jaki sposób można zwiększyć wydajność wykorzystywania BSP w działalności?
Przemysław Starzyński: W ramach działalności spółki nieprzerwanie pracujemy nad coraz bardziej zaawansowanymi sposobami wykorzystania BSP. Przykładem jest program pilotażowy wykorzystania sztucznej inteligencji w procesie gromadzenia danych o sieci energetycznej.
Program dotyczy linii napowietrznych średniego napięcia, a dane zbierane są z wykorzystaniem BSP, które wspomagają proces oględzin infrastruktury energetycznej. W ramach prac wykonywane są obloty inspekcyjne linii średniego napięcia.
W projekcie pilotażowym zastosowano specjalistyczny system informatyczny DRIM klasy IMS (Inspection Management System). Jego koncepcja opiera się na wykorzystaniu nowoczesnych i wydajnych sieci neuronowych do automatycznej identyfikacji obiektów sieci energetycznej. Odbywa się to na podstawie m.in. zdjęć i danych z LIDAR-u, który wykorzystując system laserowego skanowania tworzy trójwymiarowy model obiektów.
Technologia sztucznej inteligencji wbudowana w system DRIM pozwoli na weryfikację i aktualizację danych w systemie GIS (System Informacji Geograficznej), który służy do gromadzenia i analizowania danych przestrzennych i ich prezentacji w formie graficznej. Rozwiązanie to wspiera proces tzw. paszportyzacji sieci oraz również automatyczną inwentaryzację rozbudowywanej sieci energetycznej. Paszportyzacja to szczegółowe ewidencjonowanie urządzeń i elementów tworzących sieć energetyczną i wprowadzanie ich do systemów informatycznych.
Wykorzystanie materiałów z oblotów pozyskanych z użyciem BSP i ich przetworzenie przez system posiadający zaimplementowane sieci neuronowe pozwala na generowanie wniosków w krótkim czasie. Informacja o zidentyfikowanych obiektach, zmianach czy też zagrożeniach na sieci to pierwszy krok do efektywniejszego zarządzania infrastrukturą sieciową. Sieci neuronowe mogą być wykorzystywane do analizy danych historycznych z różnych oblotów. Dzięki zastosowaniu predykcyjnych algorytmów mogą także generować alerty zanim dojdzie do awarii, mogą również analizując różnorodne czynniki oceniać ryzyko awarii i priorytetyzować prace na większych odcinkach sieci, czy też podejmować decyzje o konieczności przeprowadzenia inspekcji. Zbieranie danych jest konieczne do rozwijania algorytmów a tym samym do rozwijania wykorzystywanego systemu.
Podsumowanie
Integracja BSP z sektorem energetycznym przynosi obiecujące perspektywy. Wykorzystanie BSP zwiększa efektywność, precyzję prac oraz bezpieczeństwo pracowników, minimalizując ryzyko awarii infrastruktury. Technologie takie jak sztuczna inteligencja wspierają automatyzację procesów inspekcyjnych, stanowiąc fundament nowoczesnych rozwiązań w zarządzaniu sieciami energetycznymi.
Przykład Enei Operator pokazuje, że implementacja tych innowacji może stać się standardem, prowadząc do bardziej zrównoważonej i efektywnej gospodarki energetycznej. W miarę rozwoju technologii, możemy spodziewać się jeszcze bardziej zaawansowanych metod monitorowania, konserwacji i predykcji problemów, co pozwoli na optymalizację wykorzystania infrastruktury energetycznej w Polsce
